To nam są winni ogromne pieniądze za straty, które ponieśliśmy w czasie II wojny światowej, cały nasz naród, a także nasze miasta i wioski. To jest to, co cały czas jest niezrealizowane - mówił prezydent Andrzej Duda, podpisując ustawę o odbudowie Pałacu Saskiego.
W uroczystości w Pałacu Prezydenckim wzięli udział m.in. marszałek Sejmu Elżbieta Witek, premier Mateusz Morawiecki, szef MON Mariusz Błaszczak, a także przedstawiciele organizacji, które od wielu lat są zaangażowane w propagowanie idei odbudowy Pałacu Saskiego.
Prezydent podziękował marszałek Sejmu oraz wszystkim parlamentarzystom za przyjęcie ustawy oraz, że mógł dopełnić procesu legislacyjnego poprzez jej podpisanie. Dodał, że postanowienie o przekazaniu ustawy do publikacji również zostało podpisane.
"Bardzo dziękuję wszystkim państwu, którzy zaangażowaliście się w sprawę odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla i tych kamienic przy ulicy Królewskiej, tego zespołu budynków, który był kiedyś jednym z najważniejszych symboli Warszawy, obok Zamku Królewskiego, obok Łazienek (Królewskich), to właśnie ten zespół budynków był symbolem Warszawy" - podkreślił Duda.
Jak przypomniał, przed II wojną światową był tam Sztab Generalny Wojska Polskiego, Ministerstwo Spraw Zagranicznych i wiele innych instytucji. "Dzięki państwa staraniu, dzięki inicjatywie kiedyś pana prezydenta prof. Lecha Kaczyńskiego, kiedy jeszcze był prezydentem Warszawy, ta sprawa powróciła" - zaznaczył.
"Prawda jest taka, że ta odbudowa dawno powinna nastąpić. Ale polskie państwo cały czas przed laty podnosiło się z ruin, Warszawa podnosiła się z ruin, były inne potrzeby inwestycyjne. Potem Polska odbudowywała się na nowo po komunizmie, gospodarce rynkowej. Teraz dopiero śmiało możemy powiedzieć staje się państwem, które rzeczywiście wchodzi do ligi państw zamożnych. Także dzięki mądrej polityce, która prowadzona jest w ostatnich latach, za którą ogromnie dziękuję większości parlamentarnej i panu premierowi (Mateuszowi Morawieckiemu)" - oświadczył Duda.
Podkreślił, że "Polska i Polacy byli ofiarą II wojny światowej". "Dzisiaj odbudowujemy Pałac Saski i musimy go zwrócić Warszawie i Polsce. Ale nic nikomu innemu nie musimy dzisiaj zwracać. I nikomu innemu nic nie jesteśmy winni. To nam są winni ogromne pieniądze za straty, które ponieśliśmy w czasie II wojny światowej, cały nasz naród, a także nasze miasta i wioski. To jest to, co cały czas jest niezrealizowane" - oświadczył prezydent.
Jak podkreślił, "bezczelnością jest twierdzenie, że my, Polacy i Polska jest komukolwiek cokolwiek winna w związku z II wojną światową". "Nie my ją rozpętaliśmy, nie my uczyniliśmy szkody, byliśmy jej ofiarą" - powiedział Duda.
Ustawa o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie została uchwalona przez Sejm pod koniec lipca. 11 sierpnia Sejm przyjął większość zaproponowanych przez Senat poprawek do ustawy. Ustawa to inicjatywa prezydenta, który ogłosił ją 11 listopada 2018 r. - jako "Deklarację o restytucji Pałacu Saskiego w Warszawie dla uczczenia Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej".
Ustawę przygotował zespół powołany przez szefa Kancelarii Prezydenta RP, którego członkowie przepisy opracowywali we współpracy m.in. z Biurem Programu "Niepodległa". Pałac Saski i Pałac Brühla - jak przypomniała podczas prac w parlamencie prezydencka minister Małgorzata Paprocka - stanowiły wizytówkę przedwojennej Warszawy. "Miały charakter niezwykle symbolicznych budowli a ich zniszczenie, już po upadku Powstania Warszawskiego prowadzone było w ramach metodycznej akcji palenia i wyburzania Warszawy" - mówiła Paprocka, dodając też, "ustawa ma charakter jednostkowej i szczegółowej regulacji".
W zamierzeniu Pałac Saski ma stać się przestrzenią instytucji i inicjatyw kulturalnych. W ustawie zapisano m.in., że "obiekty powstałe w wyniku realizacji inwestycji zostaną przeznaczone na potrzeby Kancelarii Senatu i Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie oraz na potrzeby innych podmiotów prowadzących działalność kulturalną, edukacyjną lub społecznie użyteczną z przeznaczeniem na prowadzenie tej działalności".
Inwestorem w przedsięwzięciu związanym z odbudową Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ulicy Królewskiej w Warszawie w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane będzie Skarb Państwa. W celu zapewnienia przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie odbudowy Skarb Państwa tworzy Spółkę Celową. Zarząd Spółki Celowej składa się z nie więcej niż 3 osób. Rada Nadzorcza Spółki Celowej składa się z 6 osób.
Pałac Saski, który wzniesiono w wyniku rozbudowy XVII-wiecznego pałacu Jana Andrzeja Morsztyna, był wielokrotnie przebudowywany w kolejnych wiekach. W okresie II Rzeczypospolitej był siedzibą Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, a sąsiedni Pałac Brühla był siedzibą MSZ. Po zniszczeniu Pałacu Saskiego przez Niemców pod koniec grudnia 1944 r. jedynym śladem po nim pozostał fragment trzech środkowych arkad, w których znajduje się Grób Nieznanego Żołnierza - symboliczna mogiła upamiętniająca bezimiennych żołnierzy poległych w obronie Polski, miejsce obchodów najważniejszych świąt państwowych.
Ustawa ma wejść w życie po 14 dniach od momentu ogłoszenia.