Dziś składka zdrowotna wynosi 9 proc. podstawy jej wymiaru, przy czym 7,75 proc. można odjąć od podatku. Projekt zakłada likwidację tej możliwości.

Sama podstawa wymiaru składki zdrowotnej się nie zmieni – pozostanie na poziomie 9 proc.

Jednak u przedsiębiorców podstawą wymiaru będą rzeczywiste dochody. Składka zdrowotna nie będzie więc już stała, zryczałtowana. Dziś przedsiębiorcy, niezależnie od dochodów, płacą składkę w wysokość 382 zł. Po zmianach zapłacą 9 proc. swojego rzeczywistego dochodu i to bez możliwości odliczenia od podatku.

To najbardziej kontrowersyjna zmiana przewidziana w projekcie. MF uzasadnia ją tym, że dzięki niej ujednolicona zostanie wysokość składki zdrowotnej oraz sposób jej naliczania. Zarówno pracownicy, jak i przedsiębiorcy zapłacą ją w wysokości 9 proc. dochodu. W efekcie mniej korzystne będzie wypychanie pracowników na umowy o dzieło lub zlecenie – wskazuje MF.

Rzeczywisty dochód będzie podstawą wymiaru składki dla przedsiębiorców opłacających:

• podatek dochodowy według skali podatkowej,
• podatek liniowy, czyli 19 proc. PIT,
• podatek dochodowy z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (art. 30ca ustawy PIT).

Jak rozliczana

W trakcie roku trzeba będzie płacić składkę zdrowotną od dochodu ustalonego narastająco jako różnica między przychodem a kosztami uzyskania przychodów. Przy czym podstawa wymiaru składki za dany miesiąc nie będzie mogła być niższa od minimalnego wynagrodzenia obowiązującego 1 stycznia danego roku.

Roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie następować po zakończeniu roku. Jeśli suma wpłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne za poszczególne miesiące roku będzie wyższa od rocznej składki ustalonej od rocznej podstawy, to ubezpieczonemu będzie przysługiwał zwrot różnicy (konieczny będzie wniosek).

Nieco inne zasady będą dotyczyły osób na ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych – piszemy o nich w artykule obok.

U osób współpracujących z przedsiębiorcami podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kw. roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku. Ogłasza ją prezes Głównego Urzędu Statystycznego w Monitorze Polski.

Liniowcy z 28 proc. PIT

Innego zdania są eksperci i przedsiębiorcy.

– Likwidacja odliczenia części zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne od podatku dochodowego od osób fizycznych oznacza de facto wzrost podatku o 7,5 pkt proc. – komentuje prof. Adam Mariański, partner zarządzający Mariański Group.

Maciej Oniszczuk z kancelarii Oniszczuk & Associates zwraca uwagę na skutki dla przedsiębiorców płacących liniowy 19-procentowy PIT.

– Prowadzenie jednoosobowej działalności na podatku liniowym, który do tej pory wynosił 19 proc., odejdzie do lamusa. Zmiany sprawią bowiem, że taki przedsiębiorca zapłaci aż 28 proc. podatku – wskazuje ekspert.

Jego zdaniem taka podwyżka o prawie 50 proc. będzie horrendalna.

– Oznacza, że jeśli jesteś samozatrudnionym, ale pracujesz dla jednego pracodawcy, bardziej opłacalna będzie umowa o pracę, m.in. dlatego, że zwiększony zostanie drugi próg podatkowy i więcej ludzi wpadnie do koszyka ze stawką 17 proc. – komentuje Oniszczuk.

Zastrzega, że takie rozwiązanie może być korzystne dla pracowników, ale już nie dla pracodawców, bo dla nich oznacza to znaczny wzrost kosztów zatrudnienia.

– Pracodawcy mogą nie być w stanie zapewnić pracownikom takiej samej kwoty „na rękę” jak do tej pory – przewiduje ekspert.

Co dalej

Maciej Oniszczuk dodaje, że dobrze zarabiający specjaliści, np. z sektora IT (którzy bez problemu mogą pracować zdalnie), już myślą o zmianie rezydencji podatkowej np. na cypryjską (obowiązuje tam podatek 12,5 proc.).

Zaznacza, że Ministerstwo Finansów będzie próbowało zabezpieczyć się przed odpływem podatników do innych krajów. – Zamierza bowiem wprowadzić tzw. rozszerzoną rezydencję podatkową – wskazuje Maciej Oniszczuk.

W jego opinii wielu przedsiębiorców powinno też rozważyć założenie spółki z o.o. W tym zakresie jednak trzeba być ostrożnym, bo jak już pisaliśmy w DGP, przekształcenie w taką spółkę ma swoje zalety i wady. Nie każdemu się opłaci. Podobnie jest z przekształceniem w spółkę komandytowo-akcyjną.

Podczas niedawnej konferencji prasowej wiceminister finansów Jan Sarnowski wskazał, że osoby płacące liniowy PIT będą miały trzy możliwości zmiany formy opodatkowania, które pozwolą im uniknąć negatywnych skutków.

– Jedna to przejście na opodatkowanie według skali podatkowej; wówczas będą mogli rozliczyć się wspólnie z małżonkiem i skorzystać z kwoty wolnej. Kolejne to przejście na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych lub na estoński CIT – mówił wiceminister. Dodajmy, że estoński CIT wymaga obecnie założenia spółki kapitałowej (z o.o. lub akcyjnej). Od przyszłego roku będą mogły go płacić komandytowe i komandytowo-akcyjne.

Polski Ład i ustawa podatkowa. Kto zyska, kto straci na planowanych zmianachZobacz również

Skutki dla pracowników i emerytów

Likwidacja możliwości odliczenia składki zdrowotnej wpłynie w istotny sposób na poziom wynagrodzeń netto pracowników.

– U części pracowników efekt ten będzie kompensowany podwyższeniem progu skali podatkowej (z 85 528 zł do 120 000 zł) oraz wprowadzeniem tzw. ulgi dla klasy średniej, dostępnej dla osób osiągających przychody ze stosunku pracy do kwoty 133 692 zł w skali roku – zwraca uwagę Rafał Sidorowicz, doradca podatkowy i menedżer w MDDP.

Przykładowo – jak tłumaczy ekspert – pracownik zarabiający brutto 8,5 tys. zł miesięcznie praktycznie nie odczuje w swoim portfelu zmian wynikających z Polskiego Ładu (patrz przykład 1).

Inaczej wygląda sytuacja pracowników, których poziom zarobków uniemożliwi skorzystanie z ulgi dla klasy średniej. Mowa o osobach zarabiających ponad 11 141 zł brutto miesięcznie.

– W ich przypadku projektowane zmiany obniżą poziom wynagrodzeń netto. Oczywiście, im wyższy poziom wynagrodzeń, tym strata w wypłacie netto będzie bardziej odczuwalna – podkreśla ekspert – wyjaśnia Rafał Sidorowicz.

Na przykład menedżer zarabiający 17 tys. zł brutto miesięcznie straci miesięcznie 314 zł (patrz przykład 2).

Polski Ład wpłynie również na opodatkowanie emerytur. Część emerytów w ogóle nie zapłaci PIT, bądź podatek ten będzie u nich niższy niż obecnie. Przykładowo emeryt uzyskujący świadczenie w kwocie 2,5 tys. zł brutto miesięcznie zyska 187 zł (patrz przykład 3).

Rafał Sidorowicz zwraca uwagę, że emeryci nie będą objęci ulgą dla klasy średniej, bo ta przewidziana jest wyłącznie dla pracowników.

– Stąd już przy emeryturze od poziomu ok. 5 tys. zł emeryt zapłaci wyższy podatek niż obecnie – mówi ekspert.

Dla emerytury w kwocie 6 tys. zł strata na podatku wyniesie ponad 84 zł miesięcznie (patrz przykład 4).

Przykład 1

Przykład 2

Przykład 3

Przykład 4

Etap legislacyjny

Projekt nowelizacji ustaw o PIT, CIT oraz niektórych innych ustaw – w konsultacjach