Kto płaci liniowy 19-proc. PIT, a w 2022 r. będzie miał stratę podatkową lub niski dochód, ten zapłaci składkę zdrowotną od minimalnego wynagrodzenia z… 1 stycznia 2023 r. Czyli de facto jej nie zapłaci, bo nie będzie wiadomo, od jakiej kwoty ją obliczyć.

W Polskim Ładzie zapisano, że miesięczna składka przedsiębiorcy liniowego ma wynosić 4,9 proc. dochodu z poprzedniego miesiąca, ale nie mniej niż 9 proc. minimalnego wynagrodzenia. Problem tkwi w nowym przepisie, który każe odnosić to do „minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia roku składkowego”. A zgodnie ze zmienionym art. 81 ust. 2 ustawy zdrowotnej rok składkowy ma obowiązywać od 1 lutego do 31 stycznia roku następnego. 

Może to oznaczać, że w takiej sytuacji składki zdrowotnej w ogóle nie będzie, bo nie będzie jeszcze znana minimalna pensja z 1 stycznia 2023 r. Składkę za chude miesiące trzeba będzie uregulować dopiero przy rozliczeniu rocznym. Polski Ład wprowadza bowiem pojęcie rocznej podstawy jej wymiaru.

Jeśli idzie o składkę miesięczną, to najprawdopodobniej mamy do czynienia z kolejną luką w Polskim Ładzie wynikającą z legislacyjnego pośpiechu.

Podobny problem – również wynikający z niekonsekwencji ustawodawcy – dotyczy przedsiębiorców rozliczających się według skali podatkowej, z tym że jego skutki będą mniejsze.

Polski Ład: Amortyzacja mieszkań niby możliwa, ale zerowaZobacz również

Z 19-proc. PIT

Zasadniczo – jak zapisano w Polskim Ładzie – miesięczna składka zdrowotna przedsiębiorcy płacącego liniowy 19-proc. PIT będzie od lutego 2022 r. wynosić 4,9 proc. dochodu z poprzedniego miesiąca. Dlaczego dopiero od lutego? Ponieważ składka za styczeń 2022 r. będzie ustalana jeszcze na podstawie dotychczasowych zasad (art. 79 ustawy nowelizującej).

Zarazem jednak, począwszy od lutego, składka nie będzie mogła być mniejsza niż 9 proc. minimalnego wynagrodzenia. Problem tkwi w dodanym art. 79a ust. 1 pkt 1 do ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 ze zm.). Przepis ten odnosi się właśnie do przedsiębiorców liniowych i mówi, że składka zdrowotna u tych osób nie może być niższa niż 9 proc. „minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia roku składkowego, o którym mowa w art. 81 ust. 2” tej samej ustawy.

Kłopot w tym, że rok składkowy, o którym mowa w art. 81 ust. 2, obowiązuje dopiero od 1 lutego danego roku i trwa do 31 stycznia roku następnego. Jeżeli zatem przedsiębiorcy liniowi mieliby w 2022 r. faktycznie płacić składkę zdrowotną w wysokości 9 proc. „minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia roku składkowego”, musieliby wziąć pod uwagę minimalne wynagrodzenie z 1 stycznia 2023 r., a ono nie będzie jeszcze znane.

– To oznaczałoby, że kto rozlicza się według liniowego PIT, a np. w kwietniu bądź w lipcu 2022 r. poniesie podatkową stratę, nie zapłaci składki zdrowotnej, bo nie będzie wiadomo, od jakiej kwoty ją obliczyć – mówi Andrzej Radzisław, radca prawny z Kancelarii Goźlińska Petryk i Wspólnicy.

Literalna wykładnia uchwalonych przepisów nie pozwala na inny wniosek. Prawdopodobnie więc będzie to interpretowane w drodze wykładni celowościowej i pod uwagę będzie brane minimalne wynagrodzenie już z 1 stycznia 2022 r. (3010 zł). To oznaczałoby, że minimalna miesięczna składka zdrowotna przedsiębiorcy płacącego liniowy PIT wyniesie 270,90 zł. Nie będzie ona jednak wyliczona zgodnie z uchwalonymi przepisami.

Według skali podatkowej

To niejedyny problem z pojęciem „rok” użytym w ustawie zdrowotnej. W Polskim Ładzie ustawodawca posługuje się trzema sformułowaniami: w części przepisów mowa jest o „roku składkowym”, w części o „roku kalendarzowym”, a jeszcze w innych – o „danym roku”.

Nie tylko nie ułatwia to lektury tych przepisów, ale też rodzi wiele wątpliwości. Kolejna – która również wiąże się z pojęciem roku – dotyczy przedsiębiorców rozliczających się według skali podatkowej (czyli stawek: 17 proc. i 32 proc.). W przepisie, w którym mowa jest o miesięcznej składce zdrowotnej (dodany ust. 2d do art. 81 ustawy zdrowotnej), napisano, że nie może być ona niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia „obowiązującego w dniu 1 stycznia danego roku”. Nie wiadomo, którego – składkowego czy kalendarzowego? Logicznie rzecz biorąc, należałoby przyjąć, że chodzi o 1 stycznia roku kalendarzowego, bo wtedy jest już znane minimalne wynagrodzenie obowiązujące „w danym roku”.

Problem polega na tym, że w przepisie, który mówi o rocznej podstawie wymiaru składki u tych samych przedsiębiorców (rozliczających się według skali), napisano, że podstawa wymiaru nie może być niższa od „minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego” (dodany ust. 2b do art. 81 ustawy zdrowotnej).

To by oznaczało, że przy rozliczeniu rocznym należy wziąć pod uwagę minimalne wynagrodzenie z 1 lutego, a nie z 1 stycznia. Na szczęście w tym wypadku będzie to ten sam rok, więc i ta sama wysokość minimalnej pensji. 

Pojęcia roku na potrzeby wyliczania składki zdrowotnej (przykłady)

Art. 79a ust. 1 pkt 1: „Składka na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą, (…) opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 30c ustawy o PIT wynosi 4,9 proc. podstawy wymiaru składki, jednak nie mniej niż kwota odpowiadająca 9 proc. minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia roku składkowego, o którym mowa w art. 81 ust. 2 (…)”.

Art. 81 ust. 2b: „W przypadku gdy podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, ustalona zgodnie z ust. 2, jest niższa od kwoty stanowiącej iloczyn liczby miesięcy w roku składkowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten rok składkowy stanowi ta kwota”.

Art. 81 ust. 2d: „W przypadku gdy podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w danym miesiącu, ustalona zgodnie z ust. 2c, jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia danego roku, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten miesiąc stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia danego roku”.

Rok składkowy – obowiązuje od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego (art. 81 ust. 2).

Źródło: ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych znowelizowana przepisami Polskiego Ładu

Etap legislacyjny

Ustawa z 29 października 2021 r. o zmianie ustaw o PIT i CIT oraz niektórych innych ustaw – czeka na podpis prezydenta i opublikowanie w Dz.U.