W konsekwencji Polskiego Ładu składka zdrowotna dla przedsiębiorców rozliczających podatek ryczałtem będzie zależna od przychodów oraz średniej pensji według GUS.

Polski Ład zmieni wysokość składki zdrowotnej dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Obecnie wynosi ona co do zasady 381,81 zł miesięcznie, ale częściowo jest finansowana z podatku, stanowi więc realne obciążenie 53,03 zł. Po zmianach, w przypadku osób rozliczających się w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, wysokość składki zdrowotnej będzie zależna od dwóch czynników: przychodów oraz przeciętnego wynagrodzenia.

Polski Ład: Trzy stawki składki zdrowotnej dla ryczałtowców

Podpisana już przez prezydenta ustawa podatkowa w ramach Polskiego Ładu zakłada, że składka na ubezpieczenie zdrowotne dla ryczałtowców wyniesie 9 proc. podstawy jej wymiaru. Podstawa wyniesie zaś:

• 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia według GUS przy rocznych przychodach nieprzekraczających 60 tys. zł;
• 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia według GUS przy rocznych przychodach w przedziale w przedziale od 60 tys. zł do 300 tys. zł;
• 180 proc. przeciętnego wynagrodzenia według GUS przy rocznych przychodach przekraczających 300 tys. zł.

Uściślijmy, że chodzi tu o przychody co do zasady pomniejszone o składki ZUS, jeżeli nie zostały one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu na podstawie ustawy o PIT.

Jeszcze w styczniu 2022 r. podstawa składki zdrowotnej będzie ustalana na dotychczasowych zasadach. Nowe zaczną obowiązywać 1 lutego 2022 r.

Przeciętne wynagrodzenie, czyli ile?

Przeciętne wynagrodzenie jest obliczane w różny sposób. Polski Ład precyzuje, że w przypadku składki dla ryczałtowców chodzi dokładnie o „przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej ‘Monitor Polski’”.

Naturalnie, nie znamy jeszcze takie wynagrodzenia za IV kwartał br. Dotychczas GUS ogłaszał tę informację w okolicach 21 stycznia roku następnego. To sprawia, że dopiero w styczniu 2022 r. będziemy w stanie podać dokładną wysokość nowej składki na ubezpieczenie zdrowotne przy ryczałcie. Obecnie możliwe jest jedynie oparcie się na szacunkach.

W ostatnim kwartale 2020 r. takie wynagrodzenie wyniosło 5656,51 zł. Od tego czasu pojawiły się nowsze dane. W III kwartale br. przeciętne miesięczne wynagrodzenie włącznie z wypłatami z zysku wyniosło 5885,75 zł. Ponieważ prognozy ekonomiczne sugerują jego wzrost w kolejnym kwartale, nie będzie wielkim nadużyciem, jeśli do szacunkowych wyliczeń przyjmiemy kwotę 5900 zł.

Przy takim założeniu możemy obliczyć szacunkowe miesięczne stawki składki zdrowotnej dla ryczałtowców:

• przy rocznych przychodach nieprzekraczających 60 tys. zł:
  9% x 60% x 5900 = 318,60 zł.
• przy rocznych przychodach w przedziale w przedziale od 60 tys. zł do 300 tys. zł:
  9% x 100% x 5900 = 531 zł.
• przy rocznych przychodach przekraczających 300 tys. zł:
  9% x 180% x 5900 = 955,80 zł.

Jak ustalić próg przychodowy

Kolejna wątpliwość dotyczy tego, które przychody (pomniejszone o składki ZUS) wziąć pod uwagę przy ustalaniu właściwego progu składki: tegoroczne czy ubiegłoroczne? Nowo powstałe firmy nie maja rzecz jasna takiego dylematu, ale w przypadku firm kontynuujących swoją działalność, pytanie jest bardzo zasadne. Polski Ład zostawia tu pewną dowolność, ale tylko przedsiębiorcom, którzy prowadzi działalność gospodarczą przez cały poprzedni rok kalendarzowy (opodatkowanych według skali, liniowo, według stawki 5% przy uldze IP-Box lub ryczałtem). Mają oni dwie możliwości:

a) wziąć pod uwagę przychody za ubiegły rok i na ich podstawie obliczyć wysokość składki zdrowotnej, jednolitą dla wszystkich miesięcy w roku;

b) wziąć pod uwagę przychody od początku obecnego roku. W pierwszych miesiącach podstawa składki wyniesienie więc 60 proc. przeciętnej pensji. Gdy łączne przychody przedsiębiorcy osiągnięte od początku roku przekroczą 60 tys. zł, za kolejny miesiąc będzie już płacił składkę obliczaną na podstawie 100 proc. przeciętnej pensji. Gdy przychody przekroczą zaś 300 tys. zł, podstawa wzrośnie do 180 proc. przeciętnej pensji.

W finalnym rozliczeniu przedsiębiorca co do zasady zapłaci tyle samo bez względu na to, czy wybierze opcję a), czy opcję b). Polski Ład zakłada bowiem, że wysokość składki będzie liczona dwuetapowo: miesięcznie i rocznie. Jeśli okaże się, że wysokość rocznej składki jest inna niż suma składek opłaconych miesięcznie, przedsiębiorca będzie musiał uregulować niedopłatę bądź starać się o zwrot nadpłaty.

Jeśli przedsiębiorca spodziewa się osiągnąć w 2022 r. przychody porównywalne do tych z 2021 r., opcja a) pozwoli mu płacić jednolita składkę przez cały rok i z duża dozą prawdopodobieństwa (o ile jego sytuacja diametralnie nie zmieni się w trakcie roku) nie będzie musiał przejmować się nadpłatą/niedopłatą na koniec roku. Jeśli zaś wybierze opcję b), w pierwszych miesiącach zaoszczędzi, ale tylko na pozór - po rozliczeniu całego roku będzie musiał dokonać dopłaty.

Dopłata z urzędu, zwrot nadpłaty tylko na wniosek

W razie wystąpienia na koniec roku niedopłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne, przedsiębiorca będzie musiał dokonać stosownej dopłaty, jednocześnie z zapłatą składki zdrowotnej za luty.

Inaczej będzie w sytuacji, gdy suma składek z poszczególnych miesięcy okaże się wyższa od rocznej wysokości składki. Przedsiębiorca dostanie wówczas zwrot nadpłaty, ale tylko pod warunkiem, że złoży stosowny wniosek do ZUS. Wniosek musi być złożony wyłącznie w formie elektronicznej w terminie do 30 maja, inaczej pozostanie on nierozpoznany. Zwrot nadpłaty nastąpi do 30 lipca pod warunkiem, że przedsiębiorca nie ma zaległości w ZUS.

Czy opłaca się wybrać ryczałt?

Polski Ład powoduje, że dotychczasowe kalkulacje „skala, liniowy czy ryczałt?” przestaną być aktualne. Wielu przedsiębiorców zastanawia się w związku z tym, czy w 2022 r. nie przejść na ryczałt. Czas na taką decyzję mają do 21 lutego 2022 r.

Składka zdrowotna dla ryczałtowców co prawda wzrośnie, ale wzrost ten może okazać się niższy niż przy skali podatkowej lub podatku liniowym. Zależy to od indywidualnych kalkulacji danego podatnika. Przy ryczałcie na wysokość składki wpływają przychody i przeciętna pensja, zaś przy skali i podatku liniowym – dochody, porównywanie składki dla różnych form opodatkowania wymaga więc przeprowadzenia dokładnych obliczeń. Niewątpliwie jednak dla niektórych firm składka zdrowotna może okazać się mocnym argumentem na rzecz wyboru ryczałtu.

Ważne jednak, by przy wyborze formy opodatkowania nie kierować się wyłącznie wysokością składki. Znaczenie ma też stawka podatku (w przypadku ryczałtu jest różna dla różnych profesji) oraz inne aspekty – np. ryczałtowcy nie mogą skorzystania z części ulg podatkowych. Trzeba też pamiętać o specyfice tej formy opodatkowania. Przy ryczałcie podatek płaci się od przychodu a nie od dochodu, nie oblicza się tym samym kosztów uzyskania przychodu i nie można zakupów związanych ze swoją działalnością „wrzucić w koszty”.