Nowy sposób poboru zaliczek na PIT oznacza dla pracowników o przychodach do 12 800 zł miesięcznie, że dostaną takie same pensje jak w 2021 r. Ale jeśli ich pensja przekracza 8500 zł, to fiskus zażąda dopłaty w 2023 r.

Z pewnością wyższe dopłaty będą mieli pracownicy, którzy nie złożyli PIT-2. Przed problemem staną też zleceniobiorcy.

Ma być wyrównanie

Przypomnijmy, że rozporządzenie ministra finansów z 7 stycznia br. (Dz.U. poz. 28) określa nowe zasady obliczania zaliczek na PIT: pracowników na etacie, zleceniobiorców oraz emerytów i rencistów. Ma zastosowanie, jeżeli miesięczny przychód nie przekracza 12 800 zł.

Celem jest przejściowe zmniejszenie zaliczek pobieranych na PIT w 2022 r. – do poziomu z 2021 r. Chodzi o to, by pracownicy nie dostawali mniejszych wynagrodzeń niż w minionym roku.

Płatnicy muszą więc co miesiąc porównywać, czy niższa byłaby zaliczka obliczona według zasad z 2021 r., czy według nowych, obowiązujących od 2022 r. Jeśli w danym miesiącu niższa byłaby zaliczka ubiegłoroczna, to płatnik ma ją pobrać właśnie w takiej wysokości.

Nadpłatę ma potrącić dopiero w miesiącu, w którym sytuacja by się odwróciła i niższa byłaby zaliczka obliczona według Polskiego Ładu. W ten sposób – jak zakłada MF – zaliczki według nowych i starych zasad się wyrównają.

Problem pojawi się w sytuacji, gdy w trakcie roku nie dojdzie do takiego wyrównania. Co do zasady podatnik będzie musiał wykazać w zeznaniu rocznym podatek obliczony według Polskiego Ładu i odjąć zaliczki pobrane przez płatnika. Jeśli wyjdzie niedopłata, to podatnik będzie musiał dopłacić PIT. Jeśli wyjdzie nadpłata, podatnik dostanie zwrot.

Skutki dla pracowników

W praktyce – jak policzyli eksperci – nic nie powinno się zmienić, jeśli pracownik złożył PIT-2 (a więc płatnik musi zastosować nową kwotę zmniejszającą podatek), jego przychód nie przekracza 8500 zł oraz ma on prawo do ulgi dla klasy średniej (nie złożył wniosku o jej niestosowanie w trakcie roku). W takiej sytuacji pracownik dostanie takie same wynagrodzenia jak w 2021 r.

Potwierdza to Katarzyna Rzeżnicka, doradca podatkowy i starszy menedżer w PwC.

– Jeśli pracownik złożył oświadczenie PIT-2 i uzyskuje wynagrodzenie z umowy o pracę, to ujemne różnice w zaliczkach pojawiają się przy przychodach miesięcznych powyżej 8500 zł – wyjaśnia ekspertka.

Co, jeśli pracownik złożył PIT-2, a jego przychód przekracza 8500 zł?

Mechanizm wyrównania zaliczek z rozporządzenia pojawi się w tej grupie podatników dopiero w II połowie roku, ale będzie on niewystarczający, tzn. zaliczki obliczone według zasad z 2021 r. nie zrównają się z zaliczkami obliczonymi zgodnie z Polskim Ładem. Dlatego pracownik będzie musiał tę różnicę w zaliczkach dopłacić w zeznaniu rocznym.

Z kalkulacji PwC wynika, że przykładowo dla przychodów 9000 zł miesięcznie pracownik będzie musiał dopłacić w zeznaniu rocznym 56 zł. Dla przychodów 10 000 zł dopłata wyniesie 139 zł, dla 11 000 zł – 234 zł, a dla 12 500 zł – 155 zł.

Problem może być większy w pracowników, którzy nie złożyli PIT-2. W tej grupie – jak mówi Katarzyna Rzeżnicka – ujemna różnica w zaliczkach obliczonych według Polskiego Ładu i według nowych zasad pojawi się na każdym poziomie przychodów do 12 800 zł (górny limit zastosowania rozporządzenia).

Słowem, w tej grupie pracodawcy pobiorą niskie zaliczki na PIT od wynagrodzeń pracowników w trakcie roku, ale po jego zakończeniu podatnicy będą musieli je wyrównać. Dopłaty mogą być znaczące i sięgać nawet ponad 2 tys. zł.

Zdaniem Arkadiusza Kwiecińskiego z Biura Rachunkowego ARCO Ministerstwo Finansów liczy na to, że problem dopłat przy sporządzaniu zeznań rocznych rozmyje się, choćby dzięki możliwości skorzystania z różnych ulg (np. na dzieci).

– Jeśli pracownik ma np. dwójkę dzieci, to nawet jeśli wyjdzie mu dopłata z zaliczek, i tak w rocznym zeznaniu PIT skompensuje ją z ulgą na dzieci – przyznaje Małgorzata Samborska, doradca podatkowy i partner w Grant Thornton.

Problem u zleceniobiorców

– Osoby osiągające dochody wyłącznie z umów zlecenia, zwłaszcza z przychodami powyżej granicy 5700 zł miesięcznie, będą miały znacznie wyższe dopłaty w zeznaniach rocznych niż pracownicy – zwraca uwagę Małgorzata Samborska.

Wynika to z dwóch rzeczy. Po pierwsze, zleceniobiorców nie obejmuje ulga dla klasy średniej, a po drugie nie mogą oni złożyć PIT-2.

– To oznacza, że jeśli zlecenie jest jedynym źródłem utrzymania danej osoby, to kwotę wolną od podatku (30 tys. zł rocznie) odbierze ona dopiero w zeznaniu rocznym – wskazuje Małgorzata Samborska.

Co to oznacza przykładowo dla osoby uzyskującej 10 tys. zł przychodu miesięcznie ze zleceń?

Z wyliczeń Małgorzaty Samborskiej wynika, że pobór zaliczek według zasad z 2021 r. oznacza dla takiej osoby konieczność dopłaty 2924,97 zł w zeznaniu rocznym.

Gdyby natomiast nie było stosowane rozporządzenie, a więc zaliczki były pobierane według Polskiego Ładu (i bez uwzględniania w trakcie roku kwoty wolnej), to w ciągu roku taka osoba otrzymywałaby dużo mniejszą wypłatę miesięcznie, natomiast po zakończeniu roku miałaby aż 5100 zł nadpłaty do zwrotu.

Małgorzata Samborska przypomina, że osoby, które mają jednego płatnika i przewidywane dochody mniejsze niż 30 000 zł rocznie, mogą poprosić o nienaliczanie zaliczek na podatek. Taką możliwość daje nowy art. 41 ust. 1c ustawy o PIT.

U emerytów

Zasadniczo dla emerytów i rencistów Polski Ład jest korzystny. Problem z zaliczkami i dopłatami w rozliczeniu rocznym będzie więc miała mniejszość (według danych ZUS – ok. 8 proc. emerytów i 2 proc. rencistów), a więc osoby, które dostają świadczenia od 4920 zł do 12 800 zł miesięcznie.

Przypomnijmy, że emeryci i renciści również nie zostali objęci ulgą dla klasy średniej. Zastosowanie rozporządzenia oznacza dla nich, że dostaną takie same świadczenia jak w 2021 r., ale różnicę będą musieli dopłacić po zakończeniu roku. Przykładowo, jak wyliczył ZUS, w związku z Polskim Ładem, emeryt otrzymujący 5200 zł miesięcznie zapłaci rocznie o 261 zł podatku więcej.

Symulacje dla pracownika uzyskującego wynagrodzenie ze stosunku pracy przy uwzględnieniu odliczenia 1/12 kwoty zmniejszającej podatek i ulgi dla klasy średniej (o ile przychód mieści się w limicie)

Przykład 1

Wynagrodzenie miesięczne brutto: 9000 zł

Przykład 2

Wynagrodzenie miesięczne brutto: 11 000 zł

Przykład 3

Wynagrodzenie miesięczne brutto: 12 500 zł

Opr. Katarzyna Rzeżnicka, doradca podatkowy i starszy menedżer w PwC oraz Joanna Narkiewicz-Tarłowska, doradca podatkowy i dyrektor w PwC

Przykład 4

Opr. Małgorzata Samborska, doradca podatkowy i partner w Grant Thornton