Nawet jeżeli czwarte dziecko urodzi się dopiero 31 grudnia, to oboje rodzice nie zapłacą za cały rok podatku od przychodów do łącznej wysokości 231 056 zł – potwierdziło Ministerstwo Finansów
Wyjaśnienia resortu nie rozwiewają jednak innych wątpliwości, jakie budzi wprowadzony Polskim Ładem lakoniczny art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o PIT.
Wykładnia ministerstwa
Według resortu zwolnienia, o którym mowa w tym przepisie (określanego potocznie jako PIT zero dla rodzin), nie oblicza się proporcjonalnie do okresu, w którym podatnik miał w danym roku czwórkę dzieci.
„Jeżeli czwarte dziecko urodziło się w grudniu danego roku, to składając zeznanie podatkowe za ten rok (mimo że przez cały rok podatkowy nie byłeś rodzicem czworga dzieci), możesz skorzystać ze zwolnienia” - napisano w podręczniku „Reforma Polski Ład. Stan na 14 stycznia 2022 r.”, opublikowanym na stronie resortu www.podatki.gov.pl.
Tak samo wyjaśniono w zakładce Polski Ład/Pytania i odpowiedzi w odpowiedzi na pytanie nr 9: „Ulga dla rodzin 4+ ma zastosowanie również wtedy, gdy czworo dzieci podatnik posiadał tylko przez część roku. Dla potrzeb tej ulgi warunek czworga dzieci nie musi być bowiem spełniony przez cały rok, lecz w roku podatkowym (wystarczy dzień, tydzień, miesiąc). Przy czym niezależnie od długości tego okresu w roku podatkowym, podatnikowi przysługuje prawo do ulgi dla rodzin 4+ za cały rok podatkowy, a nie proporcjonalnie do liczby dni/tygodni/miesięcy, w których sprawował pieczę nad czworgiem dzieci”.
Jeżeli więc czwarte dziecko urodzi się 31 grudnia, to rodzice, po złożeniu rocznego zeznania PIT, dostaną zwrot całego zapłaconego w trakcie roku podatku od przychodów do łącznej wysokości 231 056 zł.
- W tym zakresie system jest więc zero-jedynkowy. Albo ulga przysługuje za cały rok, albo w ogóle nie można jej zastosować - komentuje Małgorzata Samborska, doradca podatkowy i partner w Grant Thornton.
Inne wątpliwości
Ale doprecyzowania wymagają też inne kwestie. Nie ma np. pewności, jak postąpić, gdy w trakcie roku stanie się nieszczęście i jedno z czworga dzieci umrze.
- Posiłkując się wspomnianą odpowiedzią MF, można dojść do wniosku, że utrata prawa do ulgi nastąpi dopiero w kolejnym roku. Przez część roku bowiem podatnicy spełniali warunek posiadania czworga dzieci - mówi Małgorzata Samborska.
Zero PIT
Ulgę PIT zero dla rodzin wprowadził Polski Ład. Przysługuje ona rodzicom z co najmniej czwórką dzieci. Zwolnienie z PIT przysługuje do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym 85 528 zł rocznie u każdego z rodziców (opiekunów prawnych). Ani matka, ani ojciec nie zapłacą więc podatku od przychodów do 85 528 zł.
Dodając do tego kwotę wolną od podatku (30 tys. zł), zwolnienie dla jednego rodzica rozliczającego się według skali podatkowej wyniesie 115 528 zł.
W sumie więc oboje rodzice nie zapłacą podatku od przychodów do 231 056 zł. Osobom rozliczającym się wspólnie również przysługuje limit 231 056 zł.
Jeżeli rodzice nie korzystają z kwoty wolnej od podatku (30 tys. zł), bo np. rozliczają się z podatku według liniowej stawki PIT lub ryczałtem ewidencjonowanym, to oboje nie zapłacą podatku od łącznego przychodu 171 056 zł rocznie.
- Z ulgi skorzystają też samotni rodzice, np. wdowa z czworgiem dzieci. Przepisy nie ograniczają bowiem zastosowania preferencji jedynie do rodziców żyjących w małżeństwach - wyjaśnia Małgorzata Samborska.
Także przedsiębiorcy
Prawo do zerowego PIT mają zarówno pracownicy, zleceniobiorcy, jak i przedsiębiorcy, niezależnie od tego, czy rozliczają się liniowo, czy według skali podatkowej, czy wybiorą ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
Ulga dla rodzin 4+ polega bowiem na zwolnieniu z PIT:
- przychodów na etacie,
- przychodów z umów zlecenia zawartych z firmą oraz
- przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Zwolnienie obejmuje przychody, do których ma zastosowanie:
- skala podatkowa ze stawkami 17 proc. i 32 proc.,
- stawka 5 proc. wynikająca z zastosowania ulgi IP Box,
- 19-proc. liniowa stawka dla przedsiębiorców,
- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
Jakie warunki
Zwolnienie przysługuje, gdy w rodzinie są dzieci małoletnie, jak i pełnoletnie uczące się dziecko do 25. roku życia (czyli analogicznie jak dziś w przypadku ulgi dla samotnych rodziców).
Zwolnienie dotyczy nie tylko rodziców, lecz także np. osób pełniących funkcję opiekuna prawnego (pod warunkiem zamieszkania z dzieckiem) i sprawujących funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.
Lakoniczny przepis
Nowe przepisy o uldze są bardzo lakoniczne, w odróżnieniu od regulacji dotyczących np. wspólnego rozliczenia z małżonkiem. Te były doprecyzowywane latami, dlatego zostały w nich uregulowane wszystkie potencjalne sytuacje, np. jak postąpić, gdy małżonek umrze w trakcie roku.
Natomiast art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy mówi jedynie, że ze zwolnienia z PIT może skorzystać podatnik, „który w roku podatkowym w stosunku do co najmniej czworga dzieci (...), wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało, lub sprawował funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą, a w przypadku pełnoletnich uczących się dzieci - wykonywał ciążący na nim obowiązek alimentacyjny albo sprawował funkcję rodziny zastępczej (…)”.
Dlatego konieczne stało się wyjaśnienie MF co w sytuacji, gdy czwarte dziecko urodzi się dopiero pod koniec roku.
Kolejne pytania
Nadal natomiast nie wiadomo, jak postąpić, gdy w trakcie roku jedno z czworga dzieci umrze lub pełnoletnia pociecha przestanie się uczyć.
Wątpliwości pojawiają się również, gdy dziecko zostanie umieszczone w placówce opiekuńczo-wychowawczej, ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym bądź karnym. Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 4 ustawy o PIT przy ustalaniu prawa do zwolnienia nie uwzględnia się dziecka, które „na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie”.
- Pojawia się więc pytanie, czy rodzice lub opiekunowie stracą prawo do ulgi już w roku, w którym jedno z czworga dzieci trafi do takiej placówki, czy dopiero w kolejnym - zwraca uwagę Małgorzata Samborska.
- Nie wiadomo też - dodaje ekspertka - czy w razie zmiany opiekuna prawnego w ciągu roku prawo do uwzględnienia dziecka przy weryfikacji warunków zwolnienia ma zarówno stary opiekun, jak i nowy.
Z pytaniami we wszystkich tych sprawach wystąpiliśmy już do Ministerstwa Finansów. O odpowiedzi poinformujemy na łamach DGP.
opinia
Potrzebne urzędowe objaśnienia
Wykładnia zaprezentowana przez Ministerstwo Finansów zasługuje na pełną aprobatę.
Z literalnego brzmienia przepisu dotyczącego tzw. ulgi PIT zero dla rodzin nie wynika bowiem, w jaki sposób powinna być ona stosowana, gdy czwarte dziecko pojawi się w rodzinie w trakcie roku.
Warto natomiast zauważyć, że podobne zagadnienie interpretacyjne dotyczy sytuacji, gdy stosujemy tzw. ulgę prorodzinną dla rodziców (na podstawie art. 27f ustawy o PIT), a drugie dziecko urodziło się w trakcie roku. Przy jednym dziecku ulga jest dostępna co do zasady, gdy łączne dochody małżonków nie przekraczają 112 tys. zł. Niemniej, gdy w danym roku urodzi się drugie dziecko, to podatnik jest już uznawany za osobę wykonującą władzę rodzicielską w stosunku do dwojga dzieci, a wskazane ograniczenie kwotowe dochodów nie znajdzie zastosowania. Nie ma wtedy znaczenia, czy drugie dziecko urodziło się w styczniu, czy w grudniu danego roku.
W tej beczce miodu jest również łyżka dziegciu. Nie wiemy przecież, jaką interpretację nowego art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o PIT będą stosowały urzędy skarbowe przy weryfikowaniu w przyszłości prawa do ulgi PIT zero dla rodzin. Dla podatników ważne byłoby np. wydanie przez MF objaśnień podatkowych, które byłyby wiążące dla organów podatkowych, a podatnikom gwarantowałyby bezpieczeństwo prawne.