Chociaż Ministerstwo Finansów obiecało powrót do preferencyjnego rozliczenia osób samotnie wychowujących dzieci, nie będzie ono już tak korzystne jak wcześniej. Rodzic rozliczy się „z połową dziecka”.

Wychowujący dzieci samodzielnie będą w gorszej sytuacji niż bezdzietne małżeństwo. Ci ostatni przy rocznym dochodzie 60 tys. zł nie zapłacą w ogóle podatku. W przypadku samotnego rodzica podatek wyniesie 1,8 tys. zł – podkreśla Małgorzata Samborska, doradca podatkowy i partner w Grant Thornton.

Niekorzystne rozwiązania znalazły się w znowelizowanym Polskim Ładzie; ustawa trafi teraz do rozpatrzenia przez Senat. Przeciwni tym zmianom byli posłowie opozycji, którzy podczas prac w Sejmie pytali wiceministra finansów Artura Sobonia, dlaczego rząd dyskryminuje samotnych rodziców i pozwala im rozliczyć się jedynie z „połową dziecka”.

Skąd takie sformułowanie? Chodzi o to, że co do zasady osoba samodzielnie wychowująca dziecko nie będzie już mogła, tak jak dotychczas, obliczać podatku w podwójnej wysokości od połowy dochodu. Po zmianach daninę zapłaci w wysokości 1,5 raza podatku obliczanego od dochodów podzielonych przez 1,5.

Tylko rodzice wychowujący niepełnosprawne dziecko będą się rozliczać jak wcześniej, czyli obliczać podatek w podwójnej wysokości od połowy dochodu (tak jak jest w przypadku wspólnego rozliczenia z małżonkiem).

– Trudno mówić o uproszczeniu systemu podatkowego, skoro dochodzą nam nowe warianty wyliczenia podatku – podkreśla Małgorzata Samborska.

W ustawie będzie też wprost zapisane, że ze wspólnego rozliczenia z dzieckiem nie skorzystają rodzice sprawujący opiekę naprzemienną. – Nie jest to przecież opieka samotnych rodziców – argumentował Artur Soboń na posiedzeniu Sejmu. Wyjaśnił, że w tym przypadku rodzice opiekują się dzieckiem na przemian, ale wspólnie. Dlatego nie mogą skorzystać ze wspólnego rozliczenia z potomkiem.

Samotny rodzic rozliczy się z „połową dziecka”

Chodzi o to, że nie będą oni mogli obliczać podatku w podwójnej wysokości od połowy dochodu. Będzie to możliwe jedynie w przypadku rodziców wychowujących w pojedynkę niepełnosprawne dzieci. Pozostali obliczą podatek według innego, mniej korzystnego wzoru. Będzie to „iloczyn 1,5 oraz wysokości podatku obliczanego od dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci podzielonych przez 1,5”.

Przepis w tym brzmieniu, mimo sprzeciwu posłów opozycji, został uchwalony w ubiegłym tygodniu przez Sejm. Mirosław Suchoń (Polska 2050) zastanawiał się, czy dziecko samotnego rodzica to tylko pół dziecka. Monika Wielichowska (PO) pytała Artura Sobonia, wiceministra finansów: „Czy pan swoim dzieciom kupuje pół jednego buta i pół kurtki, czy daje pan pół obiadu?”. Posłowie opozycji złożyli poprawki, które umożliwiłyby wszystkim samotnym rodzicom obliczanie podatku w podwójnej wysokości od połowy dochodu. Nie uzyskały one jednak poparcia większości posłów.

Teraz nowelizacja Polskiego Ładu trafi do rozpatrzenia przez Senat.

Niekorzystne zmiany

Przypomnijmy, że z początkiem roku Polski Ład całkowicie zlikwidował możliwość wspólnego rozliczenia się z dzieckiem. Wprowadził w zamian ulgę, która polega na odliczeniu od podatku 1,5 tys. zł rocznie. Zmiana ta wzbudziła wielkie kontrowersje, dlatego już w marcu br., gdy na konferencji ogłaszano zmiany do Polskiego Ładu, wiceminister finansów Artur Soboń zapowiedział, że wspólne rozliczenie z dzieckiem zostanie przywrócone. Zapowiedzi te znalazły swoje odzwierciedlenie w opublikowanym projekcie nowelizacji. Pisaliśmy o tym w artykule „Wraca wspólne rozliczenie z dzieckiem. Fiskus idzie na rękę rodzicom” (DGP nr 60/2022).

Ostatecznie jednak rząd, a za nim Sejm zadecydowały o mniej korzystnym rozwiązaniu. Samotni rodzice zapłacą bowiem daninę w wysokości 1,5 raza podatku obliczanego od dochodów podzielonych przez 1,5. W praktyce samotni rodzice skorzystają tylko z 1,5 kwoty zmniejszającej podatek, tj. 5,4 tys. (czyli nie zapłacą podatku przy dochodach do 45 tys. zł).

Z podwójnej kwoty zmniejszającej podatek (tj. 7,2 tys. zł) skorzystają tylko osoby samodzielnie wychowujące dziecko z niepełnosprawnościami (nie zapłacą w ogóle podatku przy dochodzie do 60 tys. zł). Jak dotychczas bowiem będą obliczać podatek w podwójnej wysokości od połowy dochodu tej osoby - tak jak to jest w przypadku wspólnego rozliczenia z małżonkiem.

Przypomnijmy, że wprawdzie w wyniku nowelizacji Polskiego Ładu kwota wolna od podatku pozostanie na dotychczasowym poziomie (30 tys. zł), ale ze względu na obniżenie z 17 proc. do 12 proc. dolnej stawki skali podatkowej niższa będzie kwota zmniejszająca podatek. Będzie ona wynosić 3,6 tys. zł rocznie (30 tys. zł x 12 proc.), a nie jak obecnie 5,1 tys. zł (30 tys. zł x 17 proc.).

Różnicę korzyści uzyskanych przez samotnych rodziców wychowujących niepełnosprawne i zdrowe dzieci pokazują tabela i przykład.

Opieka naprzemienna

W uchwalonych przepisach jest wprost zapisane, że ze wspólnego rozliczenia z dzieckiem nie skorzystają rodzice sprawujący opiekę naprzemienną. - Nie jest to przecież opieka samotnych rodziców - argumentował Artur Soboń na posiedzeniu Sejmu.

Wyjaśnił, że w tym przypadku rodzice opiekują się dzieckiem na przemian, ale wspólnie. Dlatego nie mogą skorzystać ze wspólnego rozliczenia z potomkiem.

Limit i renta

Uchwalona wersja Polskiego Ładu zakłada też dwie inne zmiany ważne dla rodzin. Po pierwsze zostanie podwyższony limit zarobków, które może osiągnąć pełnoletnie uczące się dziecko, aby rodzice nie utracili preferencji. Kwota ta będzie podwyższona z 3089 zł do 12-krotności renty socjalnej w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego (licząc według kwoty renty obowiązującej w 2022 r., jest to ponad 16 tys. zł).

Jest to ważne zarówno dla osób samotnie wychowujących dzieci, jak i korzystających z ulgi dla rodziców co najmniej czwórki dzieci i korzystających z podatkowej ulgi na dzieci.

Po drugie renty rodzinne małoletnich dzieci nie będą doliczane do dochodów rodziców. Oznacza to, że dziecko będzie traktowane jako odrębny podatnik i tak jak rodzic skorzysta z kwoty wolnej w wysokości 30 tys. zł. ©℗

Wysokość opodatkowania

Obliczenia: Grant Thornton

opinia

Małgorzata Samborska, doradca podatkowy i partner w Grant Thornton

Kolejna (niepotrzebna) komplikacja

Trudno mówić o uproszczeniu systemu podatkowego, skoro dochodzą nam nowe warianty wyliczenia podatku.

W przypadku osób samotnie wychowujących dziecko, które nie wychowują dzieci z orzeczoną niepełnosprawnością, podatek nie będzie już liczony w sposób, który obowiązywał przez lata do czasu reformy w ramach Polskiego Ładu (czyli że podatek był liczony w podwójnej wysokości od połowy dochodów). Po zmianach podatek takiego rodzica będzie liczony od dochodu osoby samotnie wychowującej dziecko podzielonego przez 1,5 (a nie przez 2) i pomnożonego przez 1,5 (a nie przez 2). To rozwiązanie będzie mniej korzystne niż schemat wyliczenia obowiązujący przed Polskim Ładem.

Przykład

Rodzic samotnie wychowujący dziecko w 2022 r. zarobił 70 tys. zł (kwota po potrąceniu kosztów uzyskania przychodów i składek ZUS). Dla uproszczenia przyjmujemy, że nie korzysta z żadnych innych ulg.

I wariant - rodzic ma dziecko niepełnosprawne

Podatek oblicza się w podwójnej wysokości od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, czyli:

- połowa dochodów wynosi 35 tys. zł (70 tys. zł : 2),

- podatek od połowy dochodów wynosi 600 zł [4,2 tys. zł (tj. 35 tys. zł x 12 proc.) - kwota zmniejszająca podatek 3,6 tys. zł = 600 zł],

Podwójna wysokość podatku od połowy dochodów wynosi 1,2 tys. zł (2 x 600 zł)

II wariant - rodzic ma zdrowe dziecko

Podatek oblicza się jako iloczyn 1,5 oraz wysokości podatku obliczonego od dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci podzielonych przez 1,5, czyli:

- dochody podzielone przez 1,5 wynoszą 46 667 tys. zł (70 tys. zł : 1,5),

- podatek od dochodu podzielonego przez 1,5 wynosi 2 tys. zł [5,6 tys. zł (tj. 46 667 zł x 12 proc.) - kwota zmniejszająca podatek 3,6 tys. zł = 2 tys. zł],

Iloczyn 1,5 oraz wysokości podatku obliczonego od dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci podzielonych przez 1,5 wynosi 3 tys. zł (1,5 x 2 tys. zł)

Rodzice dzieci, które nie są niepełnosprawne, będą musieli zapłacić 1,8 tys. zł więcej.

Etap legislacyjny

Nowelizacja ustawy o PIT oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2186) - skierowana do rozpatrzenia przez Senat