Podatnik będzie mógł przekazać wybranej organizacji już nie 1 proc, a 1,5 proc. swojego podatku. Sejm poparł poprawkę do Polskiego Ładu 2.0.

1 stycznia 2022 r. wszedł w życie Polski Ład, który znacząco podwyższył kwotę wolną od podatku. 1 lipca ma wejść życie Polski Ład 2.0, przewidujący obniżenie stawki podatku PIT z 17 proc. do 12 proc. Te zmiany, chociaż korzystne dla podatników, niepokoiły organizacje pożytku publicznego (OPP) uprawnione do otrzymywania 1 proc. podatku. Część osób o niższych dochodach podatku nie zapłaci w ogóle, nie będzie więc miało sposobności obdarować 1 proc. żadnej instytucji. Inni – przy założeniu, że osiągną takie same dochody jak dotychczas - zapłacą niższy podatek, tak więc również 1 proc. tego podatku będzie stanowił niższą kwotę.

Ostatecznie Sejm zgodził się, by od przyszłego roku podatnicy mogli przekazać na rzecz wybranej OPP już 1,5 proc, a nie 1 proc. podatku. Nie będzie natomiast zapowiadanego wcześniej mechanizmu, który wyrównywałby organizacjom ubytki z tytułu obniżenia podatków. Oto, jak do tego doszło.

Rząd proponował OPP wyrównanie za ubytek 1 proc.

Rząd zdał sobie sprawę z niedogodności, jakie nowy system podatkowy niesie dla OPP, podczas pierwszych dyskusji o zmianach w Polskim Ładzie. Premier Mateusz Morawiecki już w styczniu zapowiadał, że jeśli organizacje korzystające z 1 proc. podatku miałyby dostać mniej pieniędzy niż do tej pory, państwo uzupełni ten ubytek.

Polski Ład 2.0. Sejm przyjął część poprawek Senatu, korzystne zmiany dla samotnych rodzicówZobacz również

Faktycznie, taki zapis znalazł się w projekcie znanym pod hasłem Polski Ład 2.0 lub #NiskiePodatki. Zostałby dodany do ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. W ocenie skutków regulacji znalazła się symulacja, o ile spadłyby wpływy OPP, gdyby nie mechanizm wyrównania. Szacunki zakładały, że w 2023 r. byłoby to łącznie 194 mln zł, z czego 74 mln zł to skutek Polskiego Ładu, a pozostała kwota – Polskiego Ładu 2.0.

Wyrównanie 1 proc. Algorytm plus konkurs

Zgodnie z pierwotnym brzmieniem projektu, jeżeli łączna kwota przekazana OPP w ramach 1 proc. miałaby być niższa niż w 2022 r., organizacje otrzymałyby wyrównanie z części podatku dochodowego przypadającej budżetowi państwa. Kwota bazowa z 2022 r. miała być corocznie indeksowana wskaźnikiem średniookresowej dynamiki wartości produktu krajowego brutto w cenach bieżących.

Projekt przewidywał dwa sposoby podziału wyrównania między poszczególne organizacje:

c) przez algorytm – pieniądze zostałyby rozdysponowane między OPP w takiej proporcji, w jakiej uczestniczą one w podziale wpływów z 1 proc.

b) przez otwarty konkurs ofert.

Projektowana ustawa gwarantowała, że co najmniej 30 proc. środków będzie dzielonych przez algorytm, a 30 proc. przez konkurs. O tym, jakie będą to dokładnie proporcje, zdecydowałby corocznie minister finansów w porozumieniu z przewodniczącym Komitetu do spraw Pożytku Publicznego – obecnie tę funkcję pełni wicepremier i minister kultury Piotr Gliński. Szczegóły określałoby rozporządzenie MF.

Senat: 1,5 proc. dla OPP zamiast wyrównania

Tak skonstruowany mechanizm, chociaż gwarantował organizacjom łącznie takie same wpływy jak do tej pory, wzbudził wątpliwości senatorów oraz części OPP. Chodziło o konstytucyjność przepisu upoważniającego ministra finansów do wydania rozporządzenia określającego, jaka część wyrównania będzie dzielona poprzez algorytm, a jaka w konkursie. W uzasadnieniu do senackich poprawek czytamy:

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego upoważnienie do wydania aktu wykonawczego nie może mieć charakteru blankietowego i nie może pozostawiać prawodawcy rządowemu zbyt daleko idącej swobody w kształtowaniu merytorycznych treści rozporządzenia (…) Zatem to nowelizowana przez art. 7 ustawy ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie powinna określać zasady i sposób corocznego rozdysponowania kwoty wyrównania pomiędzy organizacjami pożytku publicznego, aby na podstawie jej przepisów można było przynajmniej wyznaczyć kompletny zarys (kontur) przewidzianego uprawnienia. Przedmiotem rozporządzenia mogą być natomiast wyłącznie sprawy o charakterze technicznym, niemające zasadniczego znaczenia z punktu widzenia ustanawianego prawa.

Senat zaproponował, by nie wprowadzać mechanizmu wyrównania, a zamiast tego zwiększyć wsparcie dla OPP z 1% do 1,5%.

Z podobną propozycją wychodziły też organizacje korzystające z odpisów podatkowych. Jak podaje Fundacja Avalon, drugi co do wielkości beneficjent 1 proc. podatku, z jej inicjatywy list o 1,5 proc. podatku do premiera podpisało dziewięć największych OPP. Następnie dołączyło do apelu 250 kolejnych organizacji.

Będzie 1,5 proc. podatku. Sejm przyjął poprawkę

Sejm głosował za odrzuceniem łącznie czterech poprawek Senatu dotyczących 1 proc./1,5 proc. podatku. Potrzebował do tego większości bezwzględnej, czyli więcej niż połowy głosów posłów obecnych na sali. W głosowaniu uczestniczyło 452 posłów, większość bezwzględna wynosiła więc 227. Ostatecznie za odrzuceniem poprawki opowiedziało się 225 posłów, przeciw 227, nikt się nie wstrzymał.

Poprawka zyskała wiec akceptację i została wprowadzona do ustawy, która oczekuje teraz na podpis prezydenta.

Minimalne wynagrodzenie. Ile zarobisz netto, uwzględniając Polski Ład 2.0?Zobacz również

Za odrzuceniem poprawki był cały klub PiS oraz dwóch posłów niezrzeszonych. 1,5% podatku poparły natomiast KO, Lewica, Koalicja Polska, Konfederacja, Polska2050, Porozumienie, Kukiz’15, Polskie Sprawy, PPS i jeden poseł niezrzeszony. W głosowaniu nie brało udziału ośmiu posłów, w tym pięciu z PiS.

„To wielki sukces!!! Ogromna, jakościowa zmiana w funkcjonowaniu w Polsce społeczeństwa obywatelskiego i Organizacji Pożytku Publicznego! Nie dość, że udało się oddalić widmo politycznej kontroli nad rekompensatą dla organizacji, to jeszcze wprowadzone zostało najlepsze możliwe rozwiązanie – czytelne, uczciwe, proste, efektywne, a przede wszystkim oparte na decyzjach podatników. O to od miesięcy prosiliśmy my i wiele innych organizacji, o tym mówiliśmy w czasie całej batalii w Radzie Ministrów, Sejmie i Senacie. I nasze prośby zostały wysłuchane!” – skomentował cytowany w komunikacie Krzysztof Dobies, dyrektor generalny Fundacji Avalon.

1 proc. podatku

1 procent podatku możemy przekazać organizacjom od 2003 r. Z danych Ministerstwa Finansów wynika, że przy rozliczaniu PIT w 2021 r. skorzystało z tej możliwości 15,3 mln podatników. Blisko 8,7 tys. fundacji i stowarzyszeń otrzymało dzięki temu łącznie 972,7 mln zł. Taka pomoc nic podatnika nie kosztuje – 1 proc. podatku, zamiast do budżetu państwa lub samorządu, trafia po prostu na konto wybranej organizacji. Instytucja korzystająca ze wsparcia musi mieć formalny status organizacji pożytku publicznego (OPP).