Zgodnie z planowaną nowelizacją Polskiego Ładu, preferencja dla samotnych rodziców wróci od 1 lipca 2022 r. Preferencja wróci w formie w jakiej obowiązywała przed wprowadzeniem Polskiego Ładu. W ubiegłym tygodniu ustawę nowelizującą rozpatrywały Sejm i Senat.

Przepisy, które weszły w życie 1 stycznia 2022 roku zlikwidowały możliwość preferencyjnego opodatkowania osób samotnie wychowujących dzieci. Do końca 2021 roku osoba samotnie wychowująca dzieci miała bowiem możliwość określić podatek w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy swoich dochodów podlegających opodatkowaniu, co w istocie pozwalało na zmniejszenie podatku w porównaniu do sytuacji, gdyby rodzic taki rozliczał się sam. Mechanizm ten został zniesiony z dniem 1 stycznia 2022 r. a w jego miejsce pojawiła się nowa ulga (kwotowa) pozwalająca odliczyć od podatku 1500 zł w skali roku. Pomysłodawcy tego rozwiązania argumentowali wprowadzenie ulgi tym, że pozostawienie dotychczasowej regulacji w połączeniu z podniesieniem kwoty wolnej od podatku do 30 000 zł faworyzowałoby podatkowo samotnych rodziców względem małżeństw, a przez to mogłoby się przyczyniać do zwiększenia liczby rozwodów albo niezawierania małżeństw celem skorzystania z preferencji.

Wielu rodziców nie kryło niezadowolenia związanego z tymi zmianami. Wzmożona presja na rządzących przyniosła skutek, gdyż ustawodawca wycofał się z pomysłu nowej ulgi. W uzasadnieniu projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw uchwalonej w Sejmie 12 maja 2022 r. (Polski Ład 2.0) założono bowiem przywrócenie preferencyjnego opodatkowania osób samotnie wychowujących dzieci. Ponadto 8 czerwca 2022 r. Senat wprowadził poprawki do tego projektu, zgodnie z którymi nie będzie różnicowania osób samotnie wychowujących dzieci i niezależnie od tego czy dziecko jest niepełnosprawne czy nie - samotny rodzic określi podatek w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy swoich dochodów podlegających opodatkowaniu, nie zaś według współczynnika 1,5 – jak najpierw proponował Sejm w. Poprawkę Senatu 9 czerwca pozytywnie rozpatrzył Sejm.

Polski Ład. Samotny rodzic rozliczy się jednak z „całym dzieckiem”, a nie z „połową”Zobacz również

Jak będzie wyglądać preferencja?

Nowa preferencja będzie obowiązywała na zasadach jakie miały miejsce do końca 2021 roku. Preferencyjne opodatkowanie będzie polegało na obliczeniu podatku w podwójnej wysokości od połowy dochodu osoby samotnie wychowującej dziecko. Zatem przywrócona ma zostać możliwości pełnego rozliczania się osób samotnie wychowujących dzieci (bez podziału na dzieci pełnosprawne i niepełnosprawne proponowanego pierwotnie przez Sejm).

Dla rodziców wychowujących samotnie zmiana oznacza możliwość skorzystania z kwoty wolnej od podatku dwukrotnie (60 000 zł).

Zmiana ta jest powiązana z inną, polegającą na nowelizacji art. 7 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na jej podstawie, renty małoletnich dzieci (w tym renty rodzinne) nie będą kumulowane z dochodami rodzica. Oznacza to, że świadczenia te będą korzystały z odrębnej kwoty wolnej od podatku wynoszącej 30 000 zł.

Kto skorzysta na planowanej zmianie?

Na zmianie skorzystają najbardziej osoby z relatywnie wysokimi zarobkami.

Przykład 1

Przykład 2

Przykład nr 1 pokazuje, że zastosowanie preferencji pozwoliło samotnemu rodzicowi na uniknięcie drugiego progu skali podatkowej. Z kolei podatnikowi o niższych zarobkach z przykładu nr 2 pozwoliło uniknąć podatku całkowicie. Korzyść jaką stanowi przywrócenie rozliczenia jest jednak ograniczona, gdyż Polski Ład 2.0 nie zakłada zmiany w sposobie odliczania składki zdrowotnej u podatników opodatkowanych według skali podatkowej. Dalej więc ciężar ten będzie ponoszony przez tych podatników, w tym również przez podatników stosujących preferencyjne opodatkowanie dla osób samotnie wychowujących dzieci. Mając na uwadze, że obecnie ulga dla klasy średniej pozwala w najwyższym wariancie zapłacić podatek mniejszy o ok. 2286 zł rocznie, a wartość ulgi dla samotnego rodzica wynosi 1500 zł to proponowana zmiana wydaje się bardziej korzystna dla podatników lepiej zarabiających.

Zamiast 1 proc. podatku, podarujemy 1,5 proc. Zmiany już w 2023 r.Zobacz również

Wątpliwości dalej pozostają

W ustawie nowelizującej przewidziano mechanizm określony jako „podatek hipotetyczny”. W rozliczenia podatku za 2022 r. naczelnicy urzędu skarbowych będą dokonywali obliczenia hipotetycznego podatku należnego według zasad obowiązujących do 1 lipca 2022 r., tj. przy zastosowaniu stawki 17% i ulgi dla klasy średniej. W konsekwencji, jeżeli korzystniejsze dla podatnika okaże się rozliczenie dokonane według hipotetycznego podatku należnego to naczelnik urzędu skarbowego zwróci różnicę między nim a podatkiem wynikającym z właściwej deklaracji rozliczonej na zasadach, które wejdą w życie od lipca 2022 r. Senat w poprawce nr 20 zaproponował podobne rozwiązanie w zakresie skorzystania z ulgi dla samotnych rodziców, która ma obowiązywać do końca czerwca (możliwość pomniejszenia podatku o kwotę 1500 zł). Co oznaczałoby, że w zeznaniu rocznym za 2022 podatnik mógłby wybrać, czy chce zastosować ulgę dla samotnego rodzica. Jednocześnie taki rodzic nie mógłby wówczas skorzystać z rozliczenia wspólnie z dzieckiem na zasadach od 1 lipca 2022 r. Sejm na posiedzeniu 9 czerwca poprawkę tę jednak odrzucił. Stąd, jeżeli nic się nie zmieni podatnicy nie będą mogli w rozliczeniu za 2022 r. skorzystać z ulgi dla samotnego rodzica. Jak podkreślają specjaliści z dziedziny prawa podatkowego rozwiązanie takie jest niezgodne z konstytucją, ponieważ narusza zasadę niestanowienia niekorzystnych dla podatnika zmian podatkowych w trakcie roku.

Jeżeli dalszy etap procesu legislacyjnego nie przyniesie zmian to omawiane regulacje wejdą w życie od 1 lipca 2022 roku.

Joanna Szlęzak-Matusewicz, doradca podatkowy, Partner w Taxeo Komorniczak i Wspólnicy sp.k.
Szymon Dembowski, konsultant podatkowy w Taxeo Komorniczak i Wspólnicy sp.k.