Przedsiębiorcy mogą zmienić formę opodatkowania już teraz bądź poczekać z tym do końca roku. Decyzja wpłynie też na wysokość składki zdrowotnej.
Polski Ład 2.0 umożliwił osobom prowadzącym działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem od przychód ewidencjonowanych przejście na zasady ogólne (skalę podatkową). Zainteresowani mają co do zasady dwie możliwości: albo przejdą na ryczałt już teraz ze skutkiem na drugie półrocze 2022 r. (czas na decyzję mija 22 sierpnia), albo poczekają do końca roku i rozliczą ryczałtem wstecznie cały rok 2022. W obu sytuacjach zmiana formy opodatkowania przełoży się też na wysokość składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Składka zdrowotna a forma opodatkowania
Od 1 stycznia 2022 r. składka na ubezpieczenie społeczne różni się w zależności od formy opodatkowania. Wynosi:
- przy skali podatkowej – 9 proc. dochodu;
- przy podatku liniowym – 4,9 proc. dochodu;
- przy ryczałcie – w zależności od wysokości przychodów, 60 proc., 100 proc. lub 180 proc. przeciętnego wynagrodzenia według GUS (w 2022 r. odpowiedni 335,94 zł, 559,89 zł i 1007,81 zł miesięcznie).
- przy karcie podatkowej - 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2022 r.: 270,90 zł miesięcznie).
Polski Ład w pierwotnym brzmieniu nie przewidywał możliwości odliczenia żadnej części składki zdrowotnej. Zmieniło się to wraz z 1 lipca 2022 r. i wejściem w życie Polskiego Ładu 2.0. Liniowcy mogą obecnie odliczyć składkę zdrowotną od dochodu (do limitu 8,7 tys. zł rocznie), ryczałtowy mogą odliczyć 50 proc. zapłaconych składek zdrowotnych od przychodu, a podatnicy na karcie – 19 proc. składki odliczyć od podatku. Nie wprowadzono natomiast żadnej możliwości odliczenia składek w przypadku przedsiębiorców na skali podatkowej, którzy skorzystają z innego elementu reformy, czyli obniżenia podstawowej stawki PIT z 17 proc. do 12 proc.
Wysokość składki zdrowotnej jest więc ustalana inaczej w zależności od formy opodatkowania. Do tego przy ryczałcie można ją częściowo odliczyć, a przy skali podatkowej – nie można. Jaką składkę ma więc płacić przedsiębiorca, który zamierza przejść z ryczałtu na skalę?
Składka zdrowotna przy przejściu na skalę w trakcie roku
Pierwsza sytuacja dotyczy przedsiębiorców, którzy chcą zmienić formę opodatkowania już w trakcie roku i w konsekwencji pierwsze pół roku rozliczyć ryczałtem, a drugie według skali. Aby to zrobić, muszą do 22 sierpnia złożyć oświadczenie o rezygnacji z ryczałtu od 1 lipca 2022 r. i wyborze zasad ogólnych od połowy 2022 r. (można to zrobić za pośrednictwem CEIDG).
- Składka zdrowotna powinna być opłacana na zasadach nowej formy opodatkowania od miesiąca, w którym nastąpiła zmiana – zwracają uwagę doradcy podatkowi z Taxeo Komorniczak i Wspólnicy sp.k.: partner Joanna Szlęzak-Matusewicz oraz kierownik zespołu podatków bezpośrednich Katarzyna Kliszczewska.
To oznacza, że już składki za lipiec (płatne w sierpniu) przedsiębiorca powinien obliczyć zgodnie z przepisami obowiązującymi przy skali podatkowej. Jak to zrobić, skoro przy skali podatkowej wysokość składek jest skorelowana z dochodem za poprzedni miesiąc, a w czerwcu podatnik był jeszcze opodatkowanym ryczałtem i nie obliczał dochodu?
- Wskazuje się, że podstawę wymiaru składki za pierwszy miesiąc będzie stanowiło wynagrodzenie minimalne, a składka wyniesie odpowiednio 270,90 zł – wyjaśniają ekspertki z Taxeo Komorniczak i Wspólnicy. - W kolejnych miesiącach składka będzie liczona od dochodu za miesiąc poprzedni (lub w wartości składki minimalnej - gdy przedsiębiorca poniesie stratę).
Podsumowując: jeśli przedsiębiorca przejdzie z ryczałtu na skalę podatkową już teraz, za lipiec zapłaci składkę w wysokości 270,90 zł, zaś za kolejne miesiące – w wysokości 9% dochodu, o ile oczywiście nie wykaże straty.
Składka zdrowotna przy wyborze skali po zakończeniu roku
Inaczej jest w sytuacji tych, którzy przejdą z ryczałtu na zasady ogólne dopiero po zakończeniu roku. W konsekwencji, chociaż przez cały rok 2022 byli ryczałtowcami, finalnie rozliczą go według skali. Tłumacząc najprościej: nawet jeśli są już teraz pewni, że zmienią formę opodatkowania, do końca roku nadal powinni się rozliczać tak jak ryczałtowcy: zarówno jeśli chodzi o podatek, jak i składkę zdrowotną.
- Podatnik obowiązany jest do końca 2022 roku opłacać składki miesięczne na ubezpieczenie zdrowotne według zasad obowiązujących przed zmianą formy opodatkowania, zaś roczna składka będzie pobierana, rozliczana i opłacana na podstawie zasad obowiązujących po zmianie formy opodatkowania – wskazują Joanna Szlęzak-Matusewicz i Katarzyna Kliszczewska z Taxeo Komorniczak i Wspólnicy.
Oznacza to, że podatnik raz jeszcze będzie musiał przeliczyć składkę zdrowotną za cały rok, według zasad obowiązujących przy skali podatkowej.
- Podatnik po zakończeniu roku podatkowego będzie musiał dopłacić różnicę albo otrzyma zwrot kwoty stanowiącej różnicę w zapłaconej składce zdrowotnej – dodają ekspertki.
Rozliczenia na koniec roku
Przejście z ryczałtu na skalę będzie wymagało szczególnej uwagi przy rozliczaniu podatku po zakończeniu 2022 r. – chodzi o to, by wybrać właściwy formularz PIT. Osoby, które zmienia formę opodatkowania w trakcie roku, złożą dwa formularze: PIT-28 dla ryczałtowców (za pierwsze półrocze) oraz PIT-36 obowiązujący przy zasadach ogólnych (za drugie półrocze). Ci, którzy zdecydują się rozliczyć według skali cały rok, złożą wyłącznie PIT-36. Polski Ład 2.0 ujednolicił terminy składania tych druków – zgodnie z ustawą upływa on ostatniego dnia kwietnia.
Niezależnie od rozliczeń z fiskusem, podatnik będzie musiał też rozliczyć z ZUS składki za rok 2022. Należy tego dokonać w terminie płatności składek za kwiecień roku następnego, a więc do 20 maja 2023 r.