Niektóre podatkowe przepisy Polskiego Ładu znajdą zastosowanie dopiero w 2023 r., gdy przyjdzie nam rozliczać PIT-y za zeszły rok. Czekają nas też m.in. zmiany stawek VAT za energię i paliwa, podwyżki podatku od nieruchomości oraz zmiany w CIT. Oto przegląd najważniejszych nowości w prawie podatkowym.

Zmiany w rozliczeniu rocznym PIT

W tym roku po raz pierwszy będziemy rozliczać PIT-y z uwzględnieniem Polskiego Ładu i Polskiego Ładu 2.0. Najważniejsze zmiany to obniżenie podstawowej stawki podatku z 17% do 12%, podniesienie kwoty wolnej do 30 tys. zł, podwyżka drugiego progu podatkowego do 120 tys. zł oraz brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej.

Termin na złożenie PIT w 2023 r. rozpoczyna się 15 lutego, a kończy 2 maja. Tym razem jest wspólny dla wszystkich – osoby rozliczające się na formularzu PIT-28 nie muszą już spieszyć się, by dopełnić formalności do końca lutego, jak to było w poprzednich latach.

Polski Ład wprowadził ponadto nowe ulgi typu „PIT zero”, które po raz pierwszy możemy wykazać w zeznaniu rocznym: ulgę na powrót, ulgę dla rodzin 4+ oraz ulgę dla pracujących seniorów. Nowością są też ulgi dla przedsiębiorców, m.in. na innowacyjnych pracowników, na prototyp, na ekspansję, na robotyzację i na sponsoring. Obniżyć podatek można ponadto dzięki uldze na zabytki, która w 2023 r. będzie już co prawda ograniczona, ale za rok 2022 można skorzystać z jej pierwotnych zasad.

Przyzwyczailiśmy się już, że 1% naszego podatku dochodowego możemy przeznaczyć na cele dobroczynne. W PIT za 2022 r. po raz pierwszy możemy przekazać organizacji pożytku publicznego nie 1%, a 1,5% podatku. Zmiana ma zrekompensować organizacjom obniżenie podatków i potencjalnie niższe wpływy z 1 procenta.

Ministerstwo Finansów szacuje, że 1,2 mln osób przy rozliczaniu PIT może dowiedzieć się, że ma do dopłacenia podatek. Przynajmniej część tych sytuacji ma związek z chaosem związanym z Polskim Ładem, m.in. wprowadzeniem, a następnie zniesieniem mechanizmu rolowania zaliczek. Mogą zdarzyć się sytuacje wręcz przeciwne – podatnik otrzyma wysoki zwrot podatku. 

Rodzice nie powinni już doliczać do swoich dochodów rent uzyskiwanych przez małoletnie dzieci. Należy rozliczyć je w odrębnym zeznaniu składanym jako przedstawiciel ustawowy dziecka. To zmiana korzystna dla podatników - dzięki niej renty małoletniego osobno skorzystają z kwoty wolnej od podatku.

Inne zmiany w rozliczeniu rocznym PIT, które wymagają bardziej szczegółowego wyjaśnienia, przedstawiamy w następnych punktach.

Ulgi zostają, ale nie każdy z nich skorzysta

Część podatników rozliczając PIT za 2022 r. może zdziwić się, że ulgi podatkowe, z których korzystali od lat, w tym roku nie przyniosą zwrotu podatku bądź zwrot ten będzie niższy. Dlaczego tak się dzieje? Tłumacząc w dużym uproszczeniu: Polski Ład i Polski Ład 2.0 finalnie przyniosły obniżenie podatku dochodowego dla większości osób fizycznych. Skoro podatek jest niższy, to i obniżająca go ulga może przygnieść relatywnie mniej korzyści.

Przykład? Ulga rehabilitacyjna, z której chętnie korzystali m.in. niepełnosprawni emeryci, odliczając zakupione leki. Podwyższenie kwoty wolnej od podatku sprawiło, że przy dochodzie do 2,5 tys. zł miesięcznie podatku nie płaci się w ogóle. Skoro nie ma podatku, nie ma czego obniżać i ulga rehabilitacyjna nie znajdzie zastosowania. Osoba otrzymująca wyższe świadczenia niż 2,5 tys. zł miesięcznie podatek płaci, ale może się on okazać zbyt niski, by wykorzystać ulgę w maksymalnej wysokości. Nie oznacza to, że nowy system jest mniej korzystny – nasz przykładowy emeryt, który teraz nie może skorzystać z ulgi, prawdopodobnie przez cały rok otrzymywał „na rękę” wyższą emeryturę i finalnie uzyskał więcej, niż dostałby ze zwrotu podatku.

Wyjątkiem jest ulga na dzieci (prorodzinna) – tu obowiązuje tzw. dodatkowy zwrot. Podatnik może go otrzymać, jeśli jego podatek okaże się za mały, by wykorzystać w pełni ulgę prorodzinną. Dodatkowy zwrot nie może być wyższy niż wysokość składek na ubezpieczenie społecznie i zdrowotne opłaconych lub pobranych od podatnika.

Z jakich ulg można skorzystać w rozliczeniu za 2022 r? Odpowiedź znajdziesz w tekstach:

PIT 2022 r. Jakie ulgi podatkowe możemy rozliczyć

Nowe ulgi w PIT i CIT. Polski Ład pozwala obniżyć podatek za 2022 r. [PORADNIK]

Rozliczenie PIT za 2022 r.: Przegląd najpopularniejszych ulg podatkowych

Hipotetyczny podatek należny

Uspokójmy. Po pierwsze, nie jest to żadne nowy podatek do zapłacenia. Po drugie, Ministerstwo Finansów szacuje, że dotyczy tylko 1 na 1000 podatników. Po trzecie, jest to rozwiązanie zawsze korzystne dla podatników. A o co chodzi? By to wyjaśnić, musimy cofnąć się o rok.

Polski Ład wprowadził ulgę dla klasy średniej, która okazała się rozwiązaniem bardzo kłopotliwym. Już po kilku miesiącach ulga została zniesiona przez Polski Ład 2.0, wtedy też podstawowa stawka podatku dochodowego od osób fizycznych została obniżona z 17% do 12%. Dla większości podatników PIT 12% jest rozwiązaniem lepszym niż ulga dla klasy średniej, nie mają więc czego żałować. Są jednak wyjątki. W indywidualnych przypadkach, np., gdy ktoś miał prawo do kilku ulg łącznie, rozliczenie na pierwotnych zasadach może okazać się korzystniejsze.

PIT-y za 2022 r. będziemy rozliczać według Polskiego Ładu 2.0. Dla osób, którym przysługiwałaby ulga dla klasy średniej, skarbówka przeliczy PIT raz jeszcze, według Polskiego Ładu 1.0. Obliczy w ten sposób „hipotetyczny podatek należny”, czyli taki, jaki musielibyśmy zapłacić, gdyby ulga dla kasy średniej nadal obowiązywała, a stawka podatku wynosiła 17%. Jeśli okaże się, że stare zasady są dla kogoś jednak korzystniejsze, urząd skarbowy zastosuje właśnie je i zwróci podatnikowi różnicę. Nie trzeba składać w tym celu żadnego wniosku - skarbówka obliczy hipotetyczny podatek automatycznie, na podstawie danych, jakie podamy w PIT za 2022 r. „Zwrot różnicy podatku nastąpi w terminie 45 dni dla zeznań podatkowych złożonych w formie elektronicznej lub w terminie 3 miesięcy dla zeznań podatkowych złożonych w formie papierowej” – informuje w komunikacie Ministerstwo Finansów.

Więcej informacji: MF: Urząd skarbowy wyliczy najkorzystniejsze rozliczenie PIT dla podatnika

Wybrałeś ryczałt lub podatek liniowy? Możesz zmienić decyzję

Zwykle wybór formy opodatkowania działalności gospodarczej (lub najmu) był wiążący na cały rok. Tym razem jest inaczej. Ponieważ w połowie 2022 r. wszedł w życie Polski Ład 2.0 i system podatkowy uległ modyfikacjom, może się okazać, że dla kogoś, kto wybrał ryczałt od przychodów ewidencjonowanych lub podatek liniowy, bardziej opłacalna okaże się jednak skala podatkowa (zasady ogólne). Stąd ustawodawca przewidział możliwość wstecznej zmiany formy opodatkowania: ryczałtowcy i liniowcy mogą cały rok 2022 rozliczyć według skali. Opłacalność tego rozwiązania zależy od sytuacji indywidualnej danego podatnika. By z tej możliwości skorzystać, należy rozliczyć się na formularzu PIT-36, a nie PIT-28 czy też PIT-36L. Ryczałtowcy muszą ponadto zaprowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów.

PIT-2 na nowych zasadach

Od początku 2023 r. obowiązuje nowy wzór PIT-2, formularza, który rok temu wywołał spore zamieszanie. PIT-2 w wersji 9 ma znacznie szersze zastosowanie niż poprzednie warianty. Teraz jest to superformularz, który pozwala:

- upoważnić płatnika do stosowania miesięcznej kwoty zmniejszającej podatek;

- zgłosić zamiar rozliczenia podatku z małżonkiem lub jako samotny rodzic;

- zgłosić zamiar korzystania z podwyższonych kosztów uzyskania przychodów (dla dojeżdżających do pracy);

- zgłosić zamiar korzystania z ulgi na powrót, ulgi 4+ lub ulgi dla pracujących seniorów;

- wnioskować o niestosowanie ulgi dla młodych albo pracowniczych lub autorskich kosztów uzyskania przychodów;

- wnioskować o niepobieranie zaliczek na podatek (dotyczy to osób, których roczne dochody nie przekroczą 30 tys. zł).

- wycofać poprzednie wnioski lub oświadczenia, jeśli nasza sytuacja faktyczna się zmieniła.

W 2023 r. PIT-2 mogą składać nie tylko pracownicy, ale też m.in. zleceniobiorcy i wykonawcy dzieł.  Co więcej, można złożyć PIT-2 już nie tylko jednemu płatnikowi, a maksymalnie trzem - należy wówczas bezwzględnie pamiętać, by proporcjonalnie podzielić między nich kwotę zmniejszającą podatek (w części C).

Druki PIT-2 złożone w poprzednich latach pozostają ważne, wielu podatników nie musi więc w 2023 r. składać formularza raz jeszcze. Niekiedy ponowne złożenie PIT-2 będzie jednak wskazane, np. jeśli chcemy rozliczać się z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko, albo też nasza sytuacja faktyczna mająca wpływ na zaliczki na podatek zmieniła się w stosunku do poprzedniego roku.

PIT-2 nie trzeba składać na urzędowym formularzu – dopuszczalne jest, by np. pracodawca przyjmował tego typu oświadczenia i wnioski poprzez swój własny system kadrowo-płacowy. Przepisy nie określają już terminu, w jakim należy złożyć PIT-2. Im szybciej jednak to zrobimy, tym szybciej oświadczenia i wnioski zaczną być stosowane.

Wracają stawki VAT na energię i paliwo

Z końcem roku 2022 przestanie obowiązywać tarcza antyinflacyjna. Oznacza to powrót do starych stawek VAT, a zatem ich wzrost:

- na gaz ziemny – z 0% do 23%;

- na energię elektryczną – z 5% do 23%;

- na ciepło systemowe – z 5% do 23%;

- na paliwa silnikowe – z 8% do 23%

- na nawozy – z 0% do 8%.

Przestaną też obowiązywać obniżone stawki akcyzy. Przez pierwsze półroczu 2023 r. utrzymana zostanie natomiast zerowa stawka VAT na żywność, jak i zwolnienie sprzedaży paliw silnikowych z podatku handlowego.

Przed podwyżkami cen energii w 2023 r. mają chronić inne rozwiązania, jak maksymalne ceny prądu i gazu, dodatki elektryczne i gazowe itp. „Dodatek gazowy” to w istocie zwrot VAT za gaz z rachunków dokumentujących jego zużycie w 2023 r. Świadczenie przysługuje gospodarstwom domowym, dla których głównym źródłem ogrzewania jest piec gazowy, zgłoszony do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (CEEB). Obowiązuje ponadto kryterium dochodowe: 2,1 tys. zł miesięcznie dla gospodarstw jednoosobowych i 1,5 tys. zł miesięcznie dla gospodarstw wieloosobowych. Wnioski o „dodatek gazowy” wraz z fakturą za gaz i potwierdzeniem jej opłacenia będą przyjmować gminy.

Wzrosną niektóre stawki, ale też limity

Podatek liniowy. Składki lepiej zaliczać do kosztów, niż odliczać od dochoduZobacz również

W związku z inflacją i wzrostem wynagrodzeń, waloryzacji uległy niektóre wskaźniki mające wpływ na wysokość danin publicznych. Dotyczy to m.in. podatków i opłat lokalnych. Podatek od nieruchomości lub środków transportu może być wyższy niż w 2022 r., szczegółowe stawki zależą natomiast od decyzji radnych w danej gminie.

Przedsiębiorców czeka wzrost składek na ubezpieczenie społeczne, których wysokość zależy od prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Dla firmy w standardowej sytuacji, która nie korzysta z preferencji w ZUS, oznacza to podwyżkę o 207,20 zł miesięcznie.

Przedsiębiorcy opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych musza liczyć się ponadto z wyższymi składkami na ubezpieczenie zdrowotne. Dokładną wysokość składki zdrowotnej dla ryczałtowców na 2023 r. poznamy, gdy GUS poda wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale poprzedniego roku. Zwykle takie dane publikuje w drugiej połowie stycznia.

Przedsiębiorców stosujących kartę podatkową czekają podwyżki zarówno stawek podatku (te są waloryzowane co roku), jak i składki zdrowotnej (jest zależna od minimalnego wynagrodzenia).

Są jednak również zmiany korzystne dla podatników. W przypadku podatku liniowego, wzrośnie limit odliczenia składki zdrowotnej: z 8700 zł do 10 200 zł. (więcej w tekście: 
Składka zdrowotna a podatek liniowy. W 2023 r.  wzrośnie limit odliczenia)

Inna korzystna zmiana dotyczy rodziców, których w PIT za 2023 r. chcieliby skorzystać z ulgi na dziecko, ulgi 4+ lub ulgi dla samotnych. Preferencje mogą stosować również rodzice uczących się, dorosłych dzieci do ukończenia 25. roku życia pod warunkiem, że roczne zarobki dziecka nie przekraczają 12-krotności renty socjalnej. Renta socjalna wzrośnie z 1338,44 zł do 1588,44 zł, w związku z tym wzrośnie tez limit dorabiania przez dziecko: z 16 061,28 zł do 19 061,28 zł.

Najem prywatny tylko ryczałtowo

Najem prywatny – zmiany podatkowe w 2023 r.Zobacz również

Osoby fizyczne zarabiające na prywatnym wynajmie nieruchomości (poza działalnością gospodarczą) nie będą miały wyboru – rok 2023 rozliczą podatek jedynie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Nie będzie już możliwości rozliczenia PIT na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej.

Podstawowa stawka ryczałtu w przypadku takiej działalności wynosi 8,5%. Po przekroczeniu rocznego przychodu 100 tys. zł, od nadwyżki należy zapłacić ryczałt według stawki 12,5%. Ryczałt liczymy od przychodu, a nie od dochodu – oznacza to, że od podstawy opodatkowania nie można odliczyć kosztów.

Najem w ramach działalności gospodarczej nadal będzie mógł być opodatkowany według skali, ryczałtem lub liniowo. W 2023 r. nie będzie natomiast możliwości amortyzacji mieszkań.

Polski Ład 3.0

Polskim Ładem 3.0 nazwano nowelizację ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, której większość przepisów wejdzie w życie 1 stycznia 2023 r. W przeciwieństwie do Polskiego Ładu 1.0 i 2.0, zmiany dotyczą przede wszystkim nie osób fizycznych, a podatników podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), a więc np. spółek.

Korzystną dla nich zmianą jest zawieszenie stosowania minimalnego podatku dochodowego do końca 2023 r. Nowelizacja wprowadziła ponadto modyfikacje w przepisach m.in. o estońskim CIT, podatku u źródła, podatku od przerzuconych dochodów, zagranicznych jednostkach kontrolowanych, cenach transferowych i polskiej spółce holdingowej.

Slim VAT 3

Kolejny pakiet uproszczeń w podatku od towarów i usług (VAT) miał obowiązywać od 1 stycznia 2023 r., ale proponowane przepisy nadal są procedowane. Nowy przewidywany termin wejścia w życie większości z nich to 1 kwietnia 2023 r. Z projektowanych zmian warto wymienić:

- zwiększenie limitu przychodów, jakie uprawniają do korzystania ze statusu małego podatnika – z 1,2 mln euro do 2 mln euro;

- zniesienie obowiązku posiadania papierowych raportów fiskalnych i innych dokumentów przez przedsiębiorców korzystających z kas fiskalnych online lub wirtualnych;

- powierzenie wydawania wiążących informacji jednemu organowi – dyrektorowie Krajowej Informacji Skarbowej (KIS);

- doprecyzowanie, jaki kurs walut stosować na fakturach korygujących;

- zróżnicowanie sankcji VAT – oszustwo nie będzie już traktowane tak samo jak przypadkowa pomyłka;

- uproszczenia w zakresie rozliczania wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT) i wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT).